Meer informatie over de cover van Onder de paramariboom voor Heel Nederland Leest

In het kader van Heel Nederland Leest 2025 is Onder de paramariboom van Johan Fretz verschenen met een nieuw omslag, ontworpen door Brian Elstak. Over het omslag is veel ophef ontstaan. Dat betreuren en begrijpen wij. Lees hier een toelichting.

Illustratie: Brian Elstak

Enkele lezers hebben ons benaderd met vragen over de kaart van Suriname op het omslag van Onder de paramariboom. Deze vragen hebben betrekking op het zogenoemde New River Triangle, een gebied waarover verschillende opvattingen bestaan tussen Suriname en buurland Guyana, en het gebied ten zuiden van Suriname bij de grens met Frans-Guyana, bij de bron van de Marowijne-rivier (Maroni). Wij begrijpen dat dit vragen kan oproepen, zeker in het jaar waarin Suriname zijn 50-jarige onafhankelijkheid viert — een moment van trots, reflectie en gedeelde geschiedenis.

Elstak heeft zich voor de contour van Suriname gebaseerd op de weergave die door de Verenigde Naties wordt gebruikt, waarin de gebieden als betwist worden aangemerkt. Deze verbeelding sluit aan bij de thematiek van Onder de paramariboom — een boek over afkomst, identiteit en verbinding — en bij de bredere gedachte van Heel Nederland Leest: dat lezen gesprekken opent over waar we vandaan komen en wat we delen.

We benadrukken dat het omslag geen geografische of politieke uitspraak beoogt te doen. Tegelijk erkennen we de gevoeligheid van nationale symbolen, en waarderen we dat lezers hun betrokkenheid tonen en dit met ons delen. Terugkijkend zien we dat het goed was geweest om dit kort toe te lichten in het colofon. We waarderen de betrokkenheid van lezers die deze nuance onder de aandacht brengen — zulke gesprekken helpen ons alert te blijven op de gevoeligheid van beeld en context.

Heel Nederland Leest nodigt juist uit tot dat gesprek — over geschiedenis, interpretatie, perspectief en verbeelding. In die dialoog schuilt precies de kracht van literatuur en kunst.

Reactie Brian Elstak

Er is veel te doen om de cover van de heruitgave van Johan Fretz’ Onder de paramariboom. Een bijzonder boek, dat dankzij Stichting CPNB vanaf deze maand gratis op te halen is bij de bibliotheek. Een eer dat ik het omslag mocht illustreren.

Het leek mij tof om op de voorkant van het boek een portaal af te beelden waar de kleine Johan en zijn moeder samen doorheen stappen. In plaats van een simpele cirkel, zou het portaal de contouren van Suriname hebben. Een land dat ik al vele malen heb getekend, in animaties, illustraties en ander werk.

Tot mijn verbazing zag ik online dat verreweg de meeste kaarten van Suriname anders zijn afgebeeld dan ik me herinnerde. Blijkbaar had ik iets gemist! Actuele kaarten, waaronder die van de Verenigde Naties, gaven een landsgrens aan zonder de betwiste gebieden in het zuiden.

Ik besloot die kaart te volgen. Bij wijze van middenweg, tekende ik een portaal dat nog niet volledig open is. Juist om niemand tegen het zere been te schoppen. Het is tenslotte een portaal. Dat bleek een grote fout.

Als kunstenaar probeer ik mijn mensen, onze cultuur en onze geschiedenis altijd zo goed mogelijk te representeren, door werk te maken waar het publiek trots op kan zijn. Wie mij kent, weet dat. Dat is waar ik voor sta.

Nu heb ik deze misser op mijn naam. En dat voelt kut.

Had ik meer research moeten doen? Ja. Had ik een andere vorm voor het portaal moeten verzinnen? Waarschijnlijk. Achteraf gezien allemaal logisch.

Wat ik het vervelendste vind, is dat mijn vergissing ook Johan Fretz en CPNB raakt. Dat is niet fair. Ik heb zelfs een opiniestuk voorbij zien komen waarin de cover als een politieke daad wordt bestempeld. Dat vind ik niet alleen heftig, maar ook gevaarlijk. Geloof me, ik trek me het commentaar persoonlijk aan.

Het eerlijke verhaal is dus dat er simpelweg sprake is van een misverstand. Een menselijke fout, absoluut niet met een agenda in gedachten. Geen van ons heeft kwade bedoelingen gehad. We hebben een krachtig boek juist extra kracht willen geven.

Ik heb mijn les geleerd. I’ll do better.

Cheers,
Brian.